|
THIỀN TRỊ LIỆU | Tâm lý trị liệu trên nền tảng Thiền Phật giáo
Trong cuốn Từ ái, tác giả Salzberg S. (2002, trang 37-38) đồng thuận với quan điểm của Ngài Buddhaghosa (Vm iv.41) trong việc lựa chọn quyết định không hy sinh một ai trong 05 người là bản thân, người thiện nguyện, người bạn, người trung lập và kẻ thù. Từ một quan điểm không đồng thuận, ĐĐ Dhammika (2005, tr. 4) phê phán lựa chọn trên “đi ngược lại lời Phật dạy rằng một vị với tâm từ ái sẵn sàng hy sinh mạng sống của mình cho sự sinh tồn của người khác” (D iii.187). Để hiểu hơn về bản chất của mettā, chúng ta sẽ cùng khảo sát bài kinh The Mettasutta (Khp 9) và quan sát sâu hơn ứng dụng của thiền tâm từ trong việc hàn gắn và chữa lành nỗi đau (dukkha). THIỀN TÂM TỪ TRONG TẠNG KINH PALI Tâm từ ái – mettā – được nhắc đến trong Tạng Kinh Pali (Sutta Pitaka) như một trong bốn pháp hành tứ vô lượng tâm (từ, bi, hỷ, xả). Sự thực hành định trên tứ vô lượng tâm cũng là nền tảng phát sanh tuệ khi kết hợp với thực hành Chánh niệm hay thiền quán (A 8.63) hoặc tâm an trú trong thiền để “đưa đến trú xứ Phạm thiên” (DN 13). Đặc biệt hơn, lời dạy của Đức Phật khi thực hành tứ vô lượng tâm không nhằm mục đích hướng đến cõi Phạm thiên trú xứ như các tôn giáo đương thời, mà để nuôi dưỡng tuệ quán nhằm chấm dứt sự khổ trong luân hồi (S 46.54, Sn 1.8). Vị thiện xảo mục đích / Cần phải làm như sau: / Sau khi hiểu thông suốt / Con đường an tịnh ấy / Có khả năng trực tánh / Thật sự, khéo chân trực / Dễ nói và nhu hòa / Không có gì cao mạn / Sống cảm thấy vừa đủ / Nuôi sống thật dễ dàng / Ít có sự rộn ràng / Sống đạm bạc, giản dị / Các căn được tịnh lạc / Khôn ngoan và thận trọng / Không xông xáo gia đình / Không tham ái, tham vọng / Các hành sở của mình / Không nhỏ nhen, vụn vặt / Khiến người khác có trí / Có thể sanh chỉ trích / Mong mọi loài chúng sanh / Ðược an lạc, an ổn / Mong chúng chứng đạt được /Hạnh phúc và an lạc.
Tri kỷ (twin flames) xuất hiện như một cơn mưa nhẹ làm mát lòng, cũng có thể như một cơn bão tố. Tình cảm đó khiến con người ta trưởng thành, biết hy sinh và đọc thấu lợi ích của nhau. Ở một chừng mực nào đó, tình tri kỷ có thể khiến vị ấy có những “giác ngộ” tâm linh đặc biệt, dẫu rằng điều đó không phải “may mắn” đến với bất kỳ ai. Tuy nhiên, dục ái có thể phát sinh mãnh liệt cho đến khi tuệ quán về ngũ uẩn được tỏ tường. Kẻ thù gần của mettabhavana là dục ái khi tham đắm vào vẻ đẹp của đối tượng mà metta hướng đến. Đó là lý do chánh niệm vẫn luôn cần được vun bồi để tỉnh trí nhìn dukkha. Ngược lại, tình mẹ, hình ảnh ẩn dụ trong bài Kinh Lòng từ - The Mettasutta được Đức Phật ví với tâm từ ái. Hình ảnh này không giống như tri kỷ, mặc dù cũng là sự hy sinh lợi ích và thậm chí cả tính mạng cho hạnh phúc của đối tượng. “Người chửa cửa mả” và những tai biến khi sinh nở cho thấy sinh đẻ là quãng thời gian nguy hiểm nhất của thai phụ. Trong quãng thời gian khoảng 9 tháng mang thai, thai phụ ấy thay đổi cả về thể chất và tinh thần, nhiều thai phụ sau đó có biến chứng trầm cảm tới mức độ nặng và cần rất nhiều năm sau này để phục hồi những chấn tương tâm lý. Dẫu hiểm nguy là thế, bản năng tự nhiên của một người mẹ vẫn chăm chút cho đứa con bằng cả mạng sống của chính mình. Vì lẽ ấy, tình mẹ không chỉ là thứ tình thiêng liêng của vũ trụ, mà nó còn là thứ tình nuôi dưỡng tâm hồn và sự trưởng thành nhân cách. Việc phát triển lòng từ được hoán dụ như tình mẹ là giúp hành giả nuôi dưỡng sự yêu thương vô điều kiện đối với mọi chúng sanh. Tâm thức ấy không nên có sự phân biệt cho dù chúng sanh ấy từng gieo bất thiện nghiệp đối với mình. Sự thực hành từ ái quả thực không dễ dàng, và không phải ngẫu nhiên mà mettabhavana lại không phải là sự thực hành cốt lõi để chấm dứt luân hồi. Dẫu vậy, những ứng dụng của thiền tâm từ thực sự như một liều thuốc giảm đau cho chính người hành tập. Có lẽ trước khi mổ, ai cũng cần được gây mê. Và có lẽ vậy mà thiền tâm từ nên chăng được nhìn nhận, ứng dụng một cách đúng đắn hơn trong các trị liệu nỗi đau tinh thần ngày nay. | Quang Hằng | Tiếp phần 3 >> |
Quang HằngVới sự hứng thú trong Thiền, Phật học ứng dụng, và Sức khỏe tâm lý, các bài viết được góp nhặt và đăng tải với hy vọng giúp Đạo hữu và cư sĩ hiểu hơn về lợi ích của Thiền trong Tâm lý trị liệu. Archives
April 2024
Categories
All
|